Meestgestelde vragen

HPV staat voor humaan papillomavirus. 80-90% raakt eens in zijn of haar leven besmet met HPV. Meestal ruimt je lichaam het virus binnen 2 jaar op. Wanneer dit niet zo is, kan het virus bij vrouwen kanker aan de anus, baarmoederhals (cervix), mond en keel, vagina en vulva veroorzaken. Mannen kunnen er anus-, mond- en keel en peniskanker van krijgen. Daarnaast kan HPV-besmetting genitale wratten veroorzaken.¹

HPV wordt overgedragen door seksueel contact. Bijvoorbeeld tijdens vaginale, anale of orale seks, maar ook door huid-op-huid contact. HPV is zeer besmettelijk. Zo’n 80-90% van de mensen raakt eens in zijn of haar leven besmet met HPV. Je kunt niet voorkomen dat je besmet raakt. Je kunt de kans wel kleiner maken door bijvoorbeeld een condoom te gebruiken Daarnaast kun je de kans op ziekten door HPV verkleinen door je te laten vaccineren.¹

HPV Risicogroepen

Het kan zijn dat je een grotere kans hebt dat je lichaam het virus niet opruimt. Voor wie of wanneer geldt dit precies?

• Voor mensen met een verminderd immuunsysteem. Door het gebruik van medicijnen kan het lichaam kan het virus niet goed opruimen.
• Roken beschadigt je cellen waardoor het immuunsysteem minder goed werkt.
• Veel wisselende seksuele contacten zorgen ervoor dat je de kans vergroot om een infectie te krijgen.
• Infectie met meerdere HPV-types.
• Infectie van chlamydia of herpes.¹⁷
• Mannen die seks hebben met mannen (MSM) hebben een grotere kans om een infectie te krijgen, doordat zij minder profiteren van de groepsimmuniteit door vaccinatie bij vrouwen.¹⁸

In de meeste gevallen merk je niets van een besmetting met HPV. HPV kan kanker aan de anus, baarmoederhals (cervix), mond en keel, penis, vagina en vulva veroorzaken. Het kan ook genitale wratten veroorzaken. De eerste verschijnselen van kanker of genitale wratten kunnen zijn:

• Branderig gevoel, pijn en afwijkingen aan de penis of schaamlippen bij kanker
• Jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen bij genitale wratten¹

Meestal ruimt het lichaam HPV binnen 2 jaar op en word je er niet ziek van. Desalniettemin neemt het aantal ziektegevallen door HPV in Nederland toe.

Kanker:
Jaarlijks krijgen ruim 1100 vrouwen en bijna 400 mannen kanker door HPV. Daarvan sterven ongeveer 400 mensen³.

Genitale wratten:
In 2020 kregen ruim 19.500 vrouwen en bijna 27.000 mannen de diagnose genitale wratten door HPV¹⁹.

Meestal ruimt je lichaam het virus binnen 2 jaar zelf op. Wanneer dit niet het geval is, kan een behandeling nodig zijn. Welke behandeling dit is, wordt in overleg met jouw arts bepaald. Genitale wratten kunnen bijvoorbeeld worden aangestipt, weggebrand of weggesneden, of worden behandeld met een zalfje.^1,4 Bij het oplopen van een HPV-gerelateerde kanker kijkt je arts naar de meest geschikte behandeling.

Voor mannen en vrouwen zijn er twee dingen die je kunt doen om je te beschermen tegen de gevolgen van HPV: vaccinatie of condoomgebruik tijdens de seks. Daarnaast hebben vrouwen de mogelijkheid om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.¹ Zie ook Wat kun je tegen HPV doen?

HPV is zeer besmettelijk voor zowel mannen als vrouwen. Zo’n 80 tot 90% van de mensen raakt ooit besmet met dit virus.

Het kan zijn dat je een grotere kans hebt dat je lichaam het virus niet opruimt. Voor wie of wanneer geldt dit precies?

• Voor mensen met een verminderd immuunsysteem. Door het gebruik van medicijnen kan het lichaam kan het virus niet goed opruimen.
• Roken beschadigt je cellen waardoor het immuunsysteem minder goed werkt.
• Veel wisselende seksuele contacten zorgen ervoor dat je de kans vergroot om een infectie te krijgen.
• Infectie met meerdere HPV-types.
• Infectie van chlamydia of herpes.¹⁷
• Mannen die seks hebben met mannen (MSM) hebben een grotere kans om een infectie te krijgen, doordat zij minder profiteren van de groepsimmuniteit door vaccinatie bij vrouwen.¹⁸

Zo’n 80-90% van de mensen wordt eens in zijn of haar leven besmet met HPV. Meestal ruimt het lichaam HPV binnen 2 jaar op en word je er niet ziek van. Desalniettemin neemt het aantal ziektegevallen door HPV in Nederland toe.

Kanker:
Jaarlijks krijgen ruim 1100 vrouwen en bijna 400 mannen kanker door HPV. Daarvan sterven ongeveer 400 mensen³.

Genitale wratten:
In 2020 kregen ruim 19.500 vrouwen en bijna 27.000 mannen de diagnose genitale wratten door HPV¹⁹.

Volwassen vrouwen worden opgeroepen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek in het jaar waarin ze 30, 35, 40, 45, 50, 55 of 60 jaar worden. Bereik je één van deze leeftijden? Dan kun je via de brief van de huisarts een uitstrijkje laten maken. Daarnaast is het aan te raden om contact op te nemen met je huisarts wanneer je last hebt van symptomen zoals onregelmatig en overmatig bloedverlies tussen de menstruaties door.^2,5

In 2021 werd bij ongeveer 10% van de vrouwen die deelnamen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker HPV gevonden. Dit waren bijna 53.000 vrouwen.²

Het uitstrijkje wordt vaak gemaakt bij de huisartsenpraktijk. Meestal doet de doktersassistente dit.⁶

Eerst zal de doktersassistente u wat vragen stellen. Daarna zal zij door middel van een borsteltje wat cellen van de
baarmoederhals halen. Het borsteltje wordt vervolgens opgestuurd naar het laboratorium. Het onderzoek duurt ongeveer 10 minuten en je ontvangt de uitslag binnen 4 weken.⁷

Indien je het vervelend vindt om bij de huisartsenpraktijk een uitstrijkje te laten maken kan je kiezen voor een
zelfafnameset. Deze toont alleen aan of je positief of negatief bent voor HPV. Mocht je HPV-positief zijn is alsnog een
uitstrijkje nodig om te kijken of je afwijkende cellen hebt.^6,8

Nee, meestal gaat het om lichte afwijkingen die niet persee kanker veroorzaken. Er zijn verschillende type afwijkingen.⁹

Lichte afwijkingen (2 op de 100 gevallen)

Zijn er in het uitstrijkje kleine afwijkende cellen gevonden, dan is er zeker geen reden tot paniek. Vaak ruimt het afweersysteem deze licht afwijkende cellen vanzelf op en verdwijnen ze spontaan uit het lichaam. Dit kan één tot anderhalf jaar duren. Daarom krijg je meestal het advies om na 6 en 12 maanden opnieuw een vervolguitstrijkje te laten maken. Je arts controleert dan of de afwijkende cellen weg zijn. Als de afwijking niet verdwijnt, word je doorverwezen voor verder onderzoek.

Afwijkingen (<1 op de 100 gevallen)

Als je dit resultaat krijgt, word je doorverwezen voor een vervolgonderzoek. Je schrikt misschien als je deze uitslag krijgt maar de kans dat je baarmoederhalskanker hebt, is nog steeds klein. Vaak gaat het om een voorstadium van baarmoederhalskanker. Dit kan op een relatief eenvoudige manier behandeld worden om te voorkomen dat baarmoederhalskanker kan ontstaan.

Ook op latere leeftijd, wanneer je seksueel actief bent of een HPV-infectie hebt gehad kan vaccinatie je beschermen tegen HPV. Als het type HPV waar iemand positief op test uit het lichaam is, kan vaccinatie voorkomen dat iemand opnieuw geïnfecteerd raakt met dit HPV-type. Daarnaast kan het vaccin tegelijkertijd bescherming bieden tegen de andere HPV-typen in het vaccin.¹¹

Je kunt last krijgen van pijn, jeuk een rode huid of een verdikking op de prikplek. Soms komen klachten voor zoals buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts. De meeste klachten zijn mild en gaan vanzelf weg.¹²

HPV-vaccinaties zijn 90-100% effectief tegen een infectie met de HPV-typen die in een vaccin zitten. Meestal zijn dit hoog risico HPV-typen die kanker kunnen veroorzaken. Sommige vaccins beschermen ook tegen laag risico HPV-typen die o.a. genitale wratten kunnen veroorzaken.^13,14

In Nederland zijn drie HPV vaccins beschikbaar. De drie verschillende vaccins hebben andere eigenschappen en zijn gericht tegen verschillende HPV-typen. Voor een compleet overzicht zie Bijsluiters HPV-vaccins (RIVM).

Jongens en meisjes die 10 jaar worden ontvangen een oproep voor een kosteloze vaccinatie. Het vaccin dat is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma bestaat uit twee inentingen waar een half jaar tussen zit. De vaccinaties worden gegeven door de GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat verschilt per regio. Kinderen krijgen per post een uitnodiging om de vaccinatie te halen. In 2023 krijgt ook iedereen van 18 t/m 26 jaar oud de kans om zich kosteloos tegen HPV te vaccineren via het Rijksvaccinatieprogramma.¹⁵

Volwassenen boven de 26 jaar kunnen zich op eigen initiatief buiten het programma laten vaccineren. Zij hebben 3 prikken nodig voor een goede bescherming. Totale kosten voor HPV vaccinatie (3 prikken): vanaf €400, exclusief aflever- en toedieningskosten (afhankelijk van aanbieder).^13,14

Omdat HPV veel voorkomt, is een kosteloze vaccinatie tegen HPV voor meisjes en jongens die 10 jaar worden opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Je leest hierover meer op Wat kun je tegen HPV doen?

Meestal ruimt je lichaam het virus binnen 2 jaar zelf op. Wanneer dit niet het geval is kan een behandeling nodig zijn. Welke behandeling dit is wordt in overleg met jouw arts bepaald. Genitale wratten kunnen bijvoorbeeld worden aangestipt, weggebrand of weggesneden, of worden behandeld met een zalfje.^1,4 Bij het oplopen van een HPV-gerelateerde kanker kijkt je arts naar de meest geschikte behandeling.

HPV vaccinatie bevat geen stoffen die invloed hebben op je voorplantingsorganen en dus vruchtbaarheid.¹⁶